De hand van Servandoni

In opdracht van hertog Charles d’Ursel neemt Giovanni Niccolò Servandoni tussen 1761 en 1765 ook het interieur van het kasteel grondig onder handen. In 2016 organiseerden we een tentoonstelling over deze veelzijdige schilder, architect, decorateur.

Representatieve ruimten

Op de benedenverdieping ontwerpt hij ruimtes waar het sociale leven zich afspeelt: een inkomhal met marmeren vloeren en stucwerk, een eetkamer met spiegelwanden, een nieuwe bibliotheek en salons met grote spiegels tussen de ramen.

Negen appartementen

In tegenstelling tot de luxueuze benedenverdieping, is de eerste verdieping praktisch ingericht. Familieleden en gasten kunnen er beschikken over negen ‘appartementen’, geordend rond een centrale gang. De belangrijkste kamer in zo’n appartement is de slaapkamer, met een eigen open haard, een marmeren schouwmantel en een grote spiegel.

Elke slaapkamer heeft een alkoofruimte: een rechthoekige uitsparing in de muur, waar een bed wordt geplaatst. Verder omvat elk appartement twee of drie kleinere kamertjes, die dienst doen als garderobe, ‘cabinet de toilette’ of kamer voor meid of knecht.

Een harmonieus geheel

Plafonds, vloeren, lambriseringen, deuren, alkoven, ramen en kasten vormen één decoratief ontwerp, in een eerder sober classicisme. Op die manier ontstaat een bijzonder harmonieus geheel, dat tot vandaag bijna ongewijzigd bewaard is gebleven.

De liefde voor China

Van het einde van de zestiende eeuw tot diep in de negentiende eeuw zijn Chinese behangsels bijzonder geliefd in de interieurdecoratie. Ze worden vooral gemaakt in de stad Kanton, waar verschillende gespecialiseerde ateliers actief zijn. Via de Oost-Indische handelscompagnieën komen de afgewerkte goederen in West-Europa terecht. Het ontdekken van nieuwe streken en vreemde culturen creëerde een grote belangstelling voor het exotische. Ook de familie d’Ursel geraakte – voor vele jaren – in de ban van China.

Chinees behang

De kleine antichambre van het quartier de la belle alcove pronkt met een kamerhoog Chinees behang. Je wordt er helemaal omringd door bomen en bloemenranken, vogels en vlinders op een lichtblauwe achtergrond. Het blauwe papier is typisch voor de ‘nieuwe stijl’ die tijdens het eerste kwart van de 19de eeuw in de Kantonese ateliers tot ontwikkeling kwam. Vermoedelijk kregen de bespanningen pas na 1875 hun definitieve plaats in het kasteel.

Een tweede ensemble siert de wanden van het grote salon en van de bibliotheek. “Het mooiste Chinese papier dat ik ooit gezien heb”, zo oordeelde gravin Hedwige d’Ursel rond 1920. “Op een roze achtergrond wuiven immense, witte bamboestengels en ertussen dartelen veelkleurige vogels.

Het effect is feeëriek. Zodra je binnenkomt in dat hele grote salon word je gegrepen door het felle roze, de witte stengels, de spiegelingen van het water en de weerkaatsing van dat alles in de spiegels.” Dit prachtige ensemble was al jarenlang in het bezit van de familie, maar werd opgerold bewaard tot het vermoedelijk rond 1900 in de salon en de bibliotheek werd geplaatst.

Deur- en schouwstukken

Naast de papierbehangsels blijven er ook een twintigtal deur- en schouwstukken bewaard. Deze Chinese prenten zijn ingewerkt in rechthoekige openingen boven de deuren en de schouwen. Het gaat zowel om fauna en flora als genretaferelen en dorpsgezichten.

Bij de start van de restauratiewerken in 1994 worden al deze waardevolle interieurelementen gedemonteerd, opgeslagen en op hun beurt gerestaureerd. Sinds 2007 zijn ze opnieuw te bewonderen in het kasteel.

Bekijk het filmpje over de dubbeltentoonstelling ‘Papier uit Oost en West. Bibliotheek en Chinese interieurdecoratie van de hertogen d'Ursel’.

Het 'nieuwe' roze Chinese behang

In april 2009 ontvangt het kasteel een belangrijke gift: vier rollen roze Chinees behang, die bedoeld waren voor de grote salon, maar er nooit werden opgehangen. Ze bleven meer dan tweehonderd jaar opgerold, waardoor de kleuren uitzonderlijk goed bewaard zijn. Eén van deze rollen kan je bekijken in de bibliotheek.

Bekijk het filmpje.

Textielbespanningen

Naast de Chinese interieurdecoratie heeft het kasteel tientallen katoenen wandbespanningen. Deze handbeschilderde of bedrukte stoffen vormen één van de meest boeiende verzamelingen in West-Europa. Momenteel worden ze nog gerestaureerd, maar ze zullen de komende jaren geleidelijk worden teruggeplaatst in de verschillende kamers.

De terugkeer van de hertogelijke collectie

Wanneer hertog Henri d’Ursel het kasteel in 1973 verkoopt, maakt de inboedel geen deel uit van de verkoopsovereenkomst. Meer dan dertig jaar later keert een deel van de collectie onverwachts terug naar Hingene. Stéphane, de huidige hertog d’Ursel en de kleinzoon van Henri, beslist om met zijn gezin te emigreren naar Centraal-Amerika. Voor zijn vertrek geeft hij duizenden boeken, schilderijen, meubels en siervoorwerpen in langdurige bruikleen aan het kasteel.

Bekijk de filmpjes (VTM Nieuws of RTV Nieuws).